Rodzina długoterminowa – spokrewniona i niespokrewniona – dziecko mieszka i wychowuje się w rodzinie zastępczej do czasu osiągnięcia pełnoletności lub do usamodzielnienia.
Zawodowa rodzina zastępcza:
Wielodzietna – przygotowana do objęcia opieką i wychowaniem od trojga do sześciorga dzieci.
Specjalistyczna – przygotowana do wychowania dzieci niedostosowanych społecznie, dzieci z różnymi dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi wymagającymi szczególnej opieki i pielęgnacji.
Pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego – przygotowana do objęcia opieką dzieci pozbawionych nagle opieki rodziców lub wymagających natychmiastowego umieszczenia poza własną rodziną. W pogotowiu dzieci przebywają nie dłużej niż rok, do czasu unormowania ich sytuacji życiowej
i prawnej. Rodziny zawodowe najczęściej działają na podstawie umowy cywilno-prawnej zawieranej z ośrodkami pomocy społecznej.
Rodzina zaprzyjaźniona – to rodzina, która na okres świąt, wakacji lub ferii zabiera dziecko z domu dziecka do swojej rodziny. Często rodziny te nie poprzestają na jednorazowym zaproszeniu dziecka, lecz kontaktują się wielokrotnie, pomagają w załatwieniu spraw życiowych, niekiedy decydują się na jego adopcję lub przyjęcie do rodziny zastępczej.
ZASADY FUNKCJONOWANIA RODZIN ZASTĘPCZYCH PRECYZUJĄ:
* Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz.U. nr 64 poz. 593)
* Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz.U. nr 233 poz. 2344) zwłaszcza rodzeństwa, dzieci starsze, dla których trudno jest znaleźć rodzinę adopcyjną lub zastępczą.